Hoa hậu Việt Nam (tiếng Anh: Miss Vietnam), tên cũ: Hoa hậu Toàn quốc Báo Tiền phong là một cuộc thi sắc đẹp cấp quốc gia có thâm niên lâu đời tại Việt Nam, được tổ chức lần đầu vào năm 1988.Cuộc thi Hoa hậu Việt Nam do Báo Tiền Phong khởi xướng, sáng lập và hiện vẫn là đơn vị giữ quyền tổ chức. Cuộc thi này được tổ chức vào các năm chẵn, dành cho tất cả các thiếu nữ trên toàn Việt Nam đáp ứng đủ điều kiện ghi trong thể lệ dự thi. Trước đây, với tư cách là cuộc thi hoa hậu quốc gia, người giành danh hiệu Hoa hậu Việt Nam sẽ đại diện cho Việt Nam tham dự cuộc thi Hoa hậu Thế giới, các Á hậu trong cuộc thi cũng là những ứng cử viên được chọn đi thi các cuộc thi sắc đẹp quốc tế.Tuy nhiên từ năm 2011, rất nhiều cuộc thi hoa hậu, hoa khôi, người đẹp khác có nội dung và hình thức tương tự cũng được cấp phép tổ chức ở Việt Nam (từ cấp quốc gia đến cấp tỉnh/thành phố) với rất nhiều người đạt danh hiệu "hoa hậu, hoa khôi, người đẹp" khiến cuộc thi Hoa hậu Việt Nam bị giảm hẳn sức hút. Công chúng trở nên nhàm chán và ít quan tâm vì có quá nhiều cuộc thi người đẹp được tổ chức (Hoa hậu Hoàn vũ, Hoa hậu biển, Hoa hậu đại dương, Hoa hậu bản sắc Việt, Hoa hậu các dân tộc, Hoa hậu quý bà, Hoa khôi Thời trang, Hoa khôi Du lịch, Nữ hoàng trang sức...). Trước kia Việt Nam chỉ tổ chức thi hoa hậu cấp quốc gia mỗi năm 1 lần, nhưng nay thì có tới 3-4 cuộc thi cấp quốc gia diễn ra chỉ trong 1 năm, đó là chưa kể hàng loạt các cuộc thi người đẹp cấp tỉnh/khu vực cũng ngày càng xuất hiện tràn lan. Riêng trong năm 2017 đã có tới 20 cuộc thi sắc đẹp được tổ chức với đủ các tên gọi[1] Vì cấp phép tổ chức tràn lan nên dẫn tới tình trạng "loạn danh hiệu", quá nhiều người đạt danh hiệu "hoa hậu, hoa khôi" đã khiến danh hiệu này bị "mất giá do lạm phát", ngày càng bị công chúng coi thường[2][3] Việc tổ chức quá nhiều các cuộc thi Hoa hậu khiến công chúng chẳng nhớ được hoa hậu tên gì, đăng quang năm nào, ở cuộc thi nào[4]Cũng vì có quá nhiều cuộc thi được tổ chức, nên tất yếu diễn ra tình trạng thương mại hóa, mục đích thi hoa hậu bị biến tướng, trở nên tiêu cực. Các cuộc thi hoa hậu trở thành nơi để các nhà tổ chức và thí sinh bí mật đấu đá lẫn nhau, mua bán danh hiệu để lăng-xê tên tuổi hòng kiếm lợi nhuận vật chất. Có những cuộc thi hoa hậu còn dùng chiêu trò "truyền thông bẩn" để thu hút dư luận chú ý, hoặc cố ý buông lỏng tiêu chuẩn lựa chọn thí sinh (ví dụ như cho phép cả thí sinh đã phẫu thuật thẩm mỹ tham gia). Ngoài ra, việc một số thí sinh Á hậu, Hoa hậu bị phát hiện là gái bán dâm cao cấp đã khiến các cuộc thi hoa hậu chịu nhiều tai tiếng. Các cuộc thi hoa hậu giờ đây bị nhiều người coi là nơi trá hình cho việc “tuyển gái gọi cho đại gia”, khuyến khích phụ nữ ăn mặc hở hang để kiếm tìm danh lợi, gây tác hại cho việc giáo dục thanh niên chứ không có ích lợi gì[5]Trên thế giới đầu thế kỷ 21, chỉ còn một số nước chậm phát triển nhưng "cuồng" hoa hậu tại Nam Mỹ và Đông Nam Á như Venezuela, Philippines, Colombia... nhằm thỏa mãn tâm lý thích dùng sắc đẹp để kiếm danh tiếng hoặc lấy chồng đại gia nhằm đổi đời. Còn ở các nước khác, những cuộc thi Hoa hậu chẳng còn được khán giả thế giới chú ý nhiều, đặc biệt là tại các nước phát triển như châu Âu, Bắc Mỹ, Hàn Quốc, Nhật Bản... Khi hiểu biết về quyền phụ nữ được nâng cao, người dân các nước này đã nhận ra rằng thi Hoa hậu thực chất là việc hạ thấp phẩm giá phụ nữ, vì các cuộc thi này xem cơ thể phụ nữ giống như vật trưng bày di động để chấm điểm, buộc phụ nữ phải mặc áo tắm trình diễn hở hang để mọi người bình phẩm, soi mói ngoại hình. Một xã hội văn minh thì sẽ không chấp nhận việc cơ thể người khác (dù xấu hay đẹp) bị đem ra bình phẩm một cách công khai; và một người phụ nữ giàu lòng tự trọng cũng sẽ không dùng cơ thể mình làm vật trưng bày để người khác chấm điểm. Do vậy, những người đẹp ở các nước phát triển không còn muốn thi Hoa hậu nữa, danh hiệu Hoa hậu tại các nước này chỉ còn là "hữu danh vô thực", chẳng có mấy ai quan tâm hoặc nhớ đến những người từng đoạt giải[6]Từ năm 2008 đến năm 2016, Hoa hậu Việt Nam cũng không còn là độc quyền đại diện Việt Nam tham dự các cuộc thi hoa hậu lớn trên thế giới như Hoa hậu Thế giới (Miss World), Hoa hậu Hoàn vũ (Miss Universe), Hoa hậu Quốc tế (Miss International), Hoa hậu Trái Đất (Miss Earth)... do các đơn vị nắm giữ bản quyền các cuộc thi này đã tự tổ chức các cuộc thi hoa hậu của riêng mình. Cuộc thi Hoa hậu Việt Nam cũng vướng phải nhiều vụ bê bối về tư cách đạo đức hoặc trình độ học vấn của thí sinh; những tố cáo về sự lũng đoạn, dàn xếp kết quả... giữa các nhà tổ chức sau hậu trường để người của mình đoạt giải nhằm đánh bóng tên tuổi[7] (xem chi tiết tại các vụ tai tiếng liên quan đến Hoa hậu Việt Nam).